Prof. Dr. Osman Müftüoğlu açıklıyor.
Yorgunluk çağımızın en önemli sorunlarından biri. Ama şunu çok iyi bilirim ki yorgunluğun da pek çok sağlık sorunu gibi farklı nedenleri var. İsterseniz gelin ilk önce yorgunluğu 2 ana başlığa ayıralım. Bir, gönül yorgunluğu yani ruhsal yorgunluk bir de bedensel yani fiziksel yorgunluk.
Biliyorsunuz insan bedeni ruh ve bedenden müşekkel bir cihaz gibi. Ve ruhla beden organize olmadığı zaman kendini yorgun hissetmesi gayet doğal. Aslında ruh ve bedenin sağlam olması da yeterli değil. Ruh ve bedeni motive edecek bir manivelaya yani bir motivasyon unsuruna da ihtiyaç var. İşte bu nedenle herhangi bir neden sizi yorgun olarak gösteriyorsa doktorunuzun ve sizin yapacağınız ilk şey “Neden yorgunum?” sorusuna cevap aramak olmalı. Yorgunluğunuz bedensel mi fiziksel mi yoksa motivasyonel mi onu ayırt etmek olmalı.
Peki bunun alt başlıklarından neler var? En yaygın görülen şekli zannedildiği gibi bedensel yorgunluk değil. Günümüzde en çok gördüğümüz yorgunluk nedeni ruhi yorgunluk yani depresyon ve onun alt grupları. Çoğumuz şu veya bu nedenle bu yeni hayatın hızına, temposuna, büyüme hırsına ve pek çok yeniliğine intibak etmek için gereğinden fazla ruhsal çatışma içine giriyoruz. Şu veya bu nedenle de depresyon olayına paçamızı bir şekilde kaptırabiliyoruz. Ama genel olarak yorgunluğun en yaygın sebebi fiziksel yorgunluk arasında kansızlık yani anemi dediğimiz sağlık sorunu. Bunu erkeklerden ziyade kadınlarda özellikle de doğurganlık çağındaki kadınlarda görüyoruz. Demir eksikliği anemisi, B12 eksikliği ve folk asit eksikliği, doğurganlık çağı kadınlarının en önemli yorgunluk nedenlerinden biri.
İkinci sırada ne mi var? Tiroit hastalıkları. Özellikle hipotiroidi yani tiroit bezinin yeteri kadar hormon üretemediği, tembelleştiği durumlar. Eğer yorgunluğunuza halsizlik, cilt kuruluğu, saç ve tırnak sorunları, kabızlık, ödem, kilo alma gibi başka sorunlar da eşlik ediyorsa bilin ki yorgunluğunuzun temel nedeni gizli veya açık bir hipotiroididir. Başka enfeksiyonlar da önemli bir yorgunluk sebebi. Akut enfeksiyonları yani ateşli enfeksiyonların neden olduğunu biliriz ve hemen anlarız. Ama dişimizdeki bir iltihap, idrar yollarında, sinüslerde, akciğerde veya vücudun başka yerine gizlenmiş herhangi bir iltihap da bizi yorabilir. Farkında olmadan güne yorgun başlayabiliriz veya gün içinde çok çabuk küçük fiziksel aktivitelerle bile kendimizi yorgun hissedebiliriz. Şu önemli bir ayrıntı: yorgunluk bazen bir kanserin de ilk belirtisi olabiliyor. Özellikle lenfoma türü kanserlerde yani kan hastalıklarında, lenf bezi hastalıklarında ve diğer kanser tiplerinde yorgunluk uzun süre tek ve ilk işaret olabiliyor. Eğer yorgunluğunuza uyku bozuklukları, eğer yorgunluğunuza kilo kaybı, eğer yorgunluğunuza gece terlemeleri eşlik ediyorsa bu kanser ihtimalini de bir kenara not etmenizde fayda var. Nörolojik pek çok hastalık da bizi yorabiliyor. Bir Parkinson hastalığının, bir multiple-sklerozun ve daha pek çok başka nörolojik bozukluğun ilk işareti yine yorgunluk olabiliyor. Özeti şu, yorgunluk çağın en önemli sağlık problemlerinden biri ama bilelim ki sadece bedeni değil ruhsal sebepleri, motivasyonel nedenleri de var. Bu nedenle yorgunluk meselesine bir bütün olarak bakmak ve yorgunluk meselesini bir bütün olarak çözmek yani gidip eczaneden bir vitamin hapı alayım yorgunluk meselemi çözeyim diye düşünmemek en doğru şey.
Tabii ki temel nedeni öncelikli olarak ortadan kaldırmak ilk görevimiz olmalı. Kansızlıksa kansızlığı tedavi etmek, enfeksiyonsa enfeksiyonu tedavi etmek, kanserse kanseri ortadan kaldırmak, depresyonsa depresyonla mücadele etmek gibi tıbbi gerekçeleri ve gereçleri önceliğe koymak şart ama gene de yorgunluğu olan kişilere biz B12 vitamini almasını, D vitamini almasını, takviyelerden faydalanmasını öneriyoruz. En çok da faydalandığımız takviyeler de bitkisel takviyeler. Bu listenin de en başında ginseng var. Özellikle Kore Ginsengi yorgunlukla mücadelede çok etkili. Diğer 3 etkili yorgunluk takviyesi bitkisellerin ilk başına Ashwagandha’yı yazabiliriz. Daha çok Hindistan tıbbının ve Uzak Doğu tıbbının kullandığı bir takviye. Bir diğeri de yine Rus coğrafyasında çok yaygın bulunan ve çok sık kullanılan bir başka yorgunluk takviyesi. Bu yorgunluk takviyesi de yine adaptojen olarak vücudumuzun yorgunlukla ilgili tepkilerini yönetmekte bize yardımcı olabiliyor. Aklınıza şöyle bir soru gelebilir: Tamam Osman Hocam biz yorgunuz, halsiziz, bitkiniz, güne enerjisiz başlıyoruz, biz kime gidelim, çareyi nerede arayalım? Bence çok fazla aranmanıza gerek yok. Bir aile hekimi, bir genel pratisyen bile size başlangıçta yol gösterebilir. Yorgunluk nedenlerinin çoğu dahiliye branşlarını ilgilendirdiği için iç hastalıkları uzmanına da gidebilirsiniz. Eğer iç hastalıkları uzmanı nedenin kendisiyle ilgili değil de bir nörolojik problem, bir psikiyatrik problem olduğunu düşünüyorsa sizi bir psikiyatriste ya da bir nöroloğa da yönlendirecektir. Özeti şu: yorgunluk mühim meseledir, ciddiye alın.